Vệ sinh thiết bị chế biến sữa là một điều cực kỳ quan trọng trong quy trình sản xuất sữa. Sữa được thu gom từ các hộ chăn nuôi thường phải đi qua nhiều công đoạn từ người nông để vận chuyển về nhà máy, do đó sữa rất dễ bị nhiễm khuẩn và bám bụi bẩn. Đối với thiết bị trong quy trình sản xuất và chế biến sữa cũng sẽ bị nhiễm khuẩn và bụi bẩn khi không được vệ sinh thường xuyên, định kỳ.
Vì lý do đó, các công ty chế tạo thiết bị chế biến sữa khuyến cáo việc vệ sinh các thiết bị chế biến sữa nên được thực hiện thường xuyên để đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm.
Các chỉ tiêu yêu cầu khi vệ sinh thiết bị chế biến sữa:
Vì các phương pháp vệ sinh thiết bị chế biến sữa này bao gồm cả yếu tố làm sạch vật lý, hóa học, khử trùng, nên các thiết bị chế biến sữa phải trải qua quá trình làm sạch hóa học trước, sau đó là khử trùng để đảm bảo sản phẩm cuối cùng đáp ứng yêu cầu về chất lượng và an toàn thực phẩm.
- Vệ sinh vật lý: Mục tiêu của bước này là loại bỏ tất cả bụi bẩn, mảnh vụn hoặc cặn bẩn có thể nhìn thấy trên bề mặt thiết bị. Đây là bước cơ bản trong quy trình làm sạch để loại bỏ các tạp chất vật lý dễ nhận thấy.
- Độ sạch hóa học: Đạt được bằng cách loại bỏ không chỉ bụi bẩn có thể nhìn thấy mà còn cả các cặn bẩn cực nhỏ, những chất bẩn mà mặc dù không thể nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng có thể cảm nhận được qua vị (nếm) hoặc mùi (ngửi). Đây là bước quan trọng để đảm bảo rằng không có dư lượng hóa chất, cặn sữa, protein hay chất béo còn lại trên thiết bị.
- Độ sạch vi khuẩn: Được đạt được thông qua quá trình khử trùng, giúp tiêu diệt các vi khuẩn, vi rút và các mầm bệnh tiềm ẩn còn sót lại trên bề mặt thiết bị. Mức độ này là cần thiết để đảm bảo an toàn thực phẩm và ngăn ngừa sự phát triển của vi sinh vật có hại sau khi vệ sinh thiết bị chế biến sữa.
- Vệ sinh vô trùng: Đây là mục tiêu cuối cùng của quy trình làm sạch, nhằm tiêu diệt tất cả các vi sinh vật trên thiết bị. Môi trường vô trùng giúp đảm bảo rằng không có vi khuẩn, nấm mốc hoặc bất kỳ mầm bệnh nào tồn tại trên thiết bị, bảo vệ sản phẩm sữa khỏi nguy cơ bị nhiễm khuẩn trong suốt quá trình chế biến và đóng gói.
Sau đây là các loại cặn bã cần được làm sạch từ thiết bị sản xuất sữa:
- Bụi bẩn: Bụi bẩn trong thiết bị chế biến sữa thường là các cặn bã của sản phẩm sữa, lắng xuống đáy thiết bị. Những cặn này không chỉ là các tạp chất mà còn có thể chứa vi khuẩn, gây ảnh hưởng đến chất lượng sữa.
- Bề mặt được làm nóng: Khi sữa được đun nóng ở nhiệt độ từ 60°C trở lên, một lớp cặn sẽ hình thành trên bề mặt thiết bị. Lớp cặn này bao gồm canxi, phosphate, protein, chất béo, v.v. Thường thì lớp cặn này có màu trắng khi mới hình thành và chuyển dần sang màu nâu sau khoảng tám giờ. Lớp cặn này cần được làm sạch để tránh ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm và thiết bị.
- Bề mặt mát: Sau khi hệ thống được làm rỗng, việc vệ sinh bề mặt ngay lập tức là rất quan trọng. Nếu không vệ sinh kịp thời, lớp màng trắng trên bề mặt sẽ khô lại và đông cứng, khiến việc loại bỏ trở nên khó khăn hơn. Để vệ sinh hiệu quả bề mặt, có thể sử dụng các loại chổi vệ sinh đặc biệt dành cho máy vắt sữa, giúp loại bỏ các cặn bẩn một cách dễ dàng và nhanh chóng.
Quá trình vệ sinh thiết bị chế biến sữa
Một số nhà sản xuất chế biến sữa vẫn sử dụng phương pháp vệ sinh thiết bị chế biến sữa thủ công, bằng cách sử dụng chất tẩy rửa và chà rửa. Tuy nhiên, phương pháp này không hoàn toàn hiệu quả vì cặn sữa bằng chất tẩy cặn sữa có bản chất khác nhau và quy trình này tốn nhiều thời gian, công sức. Do đó, các công ty chế tạo thiết bị chế biến sữa hiện nay khuyến cáo sử dụng phương pháp Vệ sinh tại chỗ (CIP – Cleaning In Place), một hệ thống tự động giúp làm sạch thiết bị một cách hiệu quả và tiết kiệm thời gian.
Quy trình 5 bước vệ sinh thiết bị chế biến sữa CIP
Bước 1: Thu hồi sản phẩm còn sót lại từ hệ thống
- Đầu tiên, cần loại bỏ hết cặn bã còn lại trong thiết bị để giảm thiểu thất thoát sản phẩm và hỗ trợ quá trình vệ sinh, đồng thời giảm thiểu lượng nước thải sinh ra.
- Tất cả sản phẩm dư thừa phải được xả ra khỏi bể chứa và đường ống. Nếu bề mặt thiết bị bị phủ bởi lớp cặn rắn, cần phải cạo sạch hoàn toàn.
- Sữa còn lại trong hệ thống cần được đẩy ra khỏi dây chuyền sản xuất bằng nước, thổi khí hoặc xả sạch.
Bước 2: Rửa sạch trước bằng nước (Pre-rinse)
- Bước này phải được thực hiện ngay sau khi sản xuất xong, nhằm loại bỏ các cặn bẩn ban đầu.
- Cặn chất béo trong sữa có thể dễ dàng được rửa sạch bằng nước ấm. Tuy nhiên, nhiệt độ không nên vượt quá 55°C, vì nhiệt độ cao có thể làm đông tụ các thành phần protein trong sữa.
- Rửa sạch trước cần tiếp tục cho đến khi nước thoát ra khỏi hệ thống trong suốt. Quá trình này giúp giảm bớt lượng chất bẩn trước khi sử dụng các hóa chất làm sạch.
- Nếu còn sót lại một số cặn, có thể dùng bàn chải vệ sinh chuyên dụng cho máy vắt sữa để làm sạch.
Bước 3: Làm sạch bằng dung dịch chất tẩy rửa
- Cặn bẩn tích tụ trên bề mặt nóng thường được làm sạch bằng các dung dịch tẩy rửa gốc axit hoặc chất tẩy rửa gốc kiềm.
- Cặn bẩn trên bề mặt lạnh thường được làm sạch bằng kiềm, và đôi khi dùng dung dịch axit để tăng hiệu quả làm sạch.
- Để dung dịch tẩy rửa tiếp xúc tốt với cặn bẩn, cần thêm chất làm ướt hoặc chất hoạt động bề mặt.
- Chất tẩy rửa cần có khả năng phân tán bụi bẩn và khả năng chống tái bám. Các yếu tố quan trọng cần lưu ý trong quá trình làm sạch bao gồm: nồng độ dung dịch, nhiệt độ dung dịch, và tác động cơ học lên bề mặt thiết bị.
Bạn quan tâm: chất tẩy rửa kiềm CIP BXCIP
Bước 4: Rửa lại bằng nước sạch (Rinse)
- Sau khi vệ sinh thiết bị chế biến sữa bằng chất tẩy rửa, bề mặt máy móc phải được rửa lại bằng nước sạch để loại bỏ hoàn toàn chất tẩy rửa.
- Nước mềm thường được sử dụng trong bước này để ngăn ngừa sự lắng đọng của cặn vôi trên bề mặt thiết bị.
- Cuối cùng, để ngăn ngừa vi khuẩn phát triển trong nước rửa còn lại, nước phải được axit hóa xuống dưới pH 5 bằng cách thêm axit photphoric hoặc axit citric.
Bước 5: Khử trùng (Sanitizing)
- Sau khi vệ sinh thiết bị chế biến sữa hoàn toàn bằng dung dịch axit và kiềm, thiết bị đã được làm sạch về mặt vật lý, hóa học và vi khuẩn.
- Quá trình khử trùng sẽ giúp tiêu diệt mọi vi khuẩn còn sót lại và đảm bảo thiết bị sạch sẽ hoàn toàn.
- Đối với các sản phẩm như sữa Tiệt trùng và sữa tươi thanh trùng, khử trùng thiết bị là cực kỳ quan trọng để loại bỏ mọi vi khuẩn có thể có.
- Có hai phương pháp khử trùng phổ biến:
- Khử trùng bằng nhiệt: Sử dụng nước nóng, nước sôi hoặc hơi nước.
- Khử trùng bằng hóa chất: Sử dụng các dung dịch chất khử trùng như clo, iodophor, hydrogen peroxide, v.v.
- Dung dịch chất khử trùng phải được rửa sạch hoàn toàn bằng nước sau khi sử dụng.
Kết luận
Các nhà sản xuất máy móc chế biến sữa đều khuyến cáo rằng mỗi thiết bị chế biến sữa cần được vệ sinh và khử trùng bằng chất khử trùng kỹ lưỡng trước mỗi quy trình sản xuất tiếp theo. Điều này nhằm loại bỏ bụi bẩn, tạp chất, cặn bã và các vật liệu có hại khác, giúp đảm bảo chất lượng và an toàn cho sản phẩm sữa tiếp theo.
Việc duy trì mức độ vệ sinh và sạch sẽ cơ bản trong quá trình sản xuất sữa không chỉ là yếu tố quyết định để đảm bảo chất lượng sản phẩm mà còn là yêu cầu bắt buộc theo các quy định về an toàn thực phẩm và vệ sinh công nghiệp. Do đó, việc áp dụng các phương pháp vệ sinh hiệu quả, như hệ thống vệ sinh tại chỗ (CIP), là cần thiết để đảm bảo sự hoạt động an toàn và hiệu quả của thiết bị chế biến sữa, từ đó giúp nâng cao chất lượng sản phẩm và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.
Bạn có thể quan tâm: Sản phẩm chất tẩy rửa chuyên dụng của irotech | Hoá chất tẩy rửa khử trùng hệ kiềm CIP BCP1205
